عدم پذیرش اشتباه

چند روز پیش به دعوت یکی از دوستانم که مدیر عامل شرکتی با بیش از ۱۰۰ نفر پرسنل است به دیدن ایشان رفتم.
بعد از گپ و گفتگوی اولیه، با حالتی ناراحتی و دلگیر رو به من کرد و گفت:
به عنوان مدیر یک مجموعه نسبتاً بزرگ در برخورد با کارمندانم متوجه شده‌ام تقریباً همه آنها در پذیرش اشتباهات خود دچار مقاومت هستند.
یعنی گاهی آدم‌ها خودشان می‌دانند اشتباه کرده‌اند اما در پذیرش و اعتراف به آن بسیار سرسخت هستند.

نگاه نگران و پر از دغدغه این مدیر عامل مرا بر آن داشت تا نگاهی به مقوله «عدم پذیرش اشتباه» بیاندازم.
قبل از ادامه مقاله از شما خواننده گرامی می‌خواهم چند دقیقه فکر کنید
و ببینید آیا نپذیرفتن اشتباه در رفتار مدیر، کارمند، همسایه، همسر و فرزندان شما هم دیده می‌شود؟
اگر صادق باشیم پاسخ مثبت است. زیرا پذیرش اشتباه و اعتراف به آن نیاز به صداقت، شفافیت و عبور از ترس‌هایی دارد که سال‌ها زمان می‌برد.

خوب یادم هست در ابتدای زندگی مشترکم هر وقت از من و همسرم اشتباهی سر می‌زد هر دو از اعتراف و پذیرش سر باز می‌زدیم.
تا اینکه یک موقع متوجه شدیم این امر ممکن است به ترس‌ها، طفره رفتن‌ها و حتی دروغ گفتن‌ها منجر شود.
بنابراین هر دو قرار گذاشته‌ایم پس از درک اشتباهات‌مان سریعاً  و بی‌بهانه ضمن پذیرش آن به جبران اشتباه بپردازیم.

پذیرش اشتباه در هر عرصه‌ای چه کاری باشد و چه زندگی زناشویی به شدت به تعالی و رشد منجر می‌شود
زیرا فرد اگر پذیرش بالایی در پذیرش اشتباهات خود داشته باشد بلافاصله به سراغ راه حلِ مشکلات خود می‌رود
و به جای ترس، انفعال، دروغ و هر رفتار مخرب دیگری به حل مشکل می‌پردازد تا از تکرار اشتباهات خود جلوگیری نماید.

مقاله حاضر به مقوله «عدم پذیرش اشتباه»، دلایل و چرایی و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازد.
امیدوارم این مقاله دردِ مشترک همه ما را تا حدودی تسکین دهد و راهکارها مفید باشد.

عدم پذیرش اشتباه

هر انسانی در زندگی اشتباهاتی را مرتکب می‌شود. گاهی اشتباهات سبب ویرانی یک زندگی می‌شوند و گاهی تنها ضرباتی به ما و دیگران وارد می‌سازند.

به نظر می‌رسد اشتباه جزء لاینفک رفتار انسانی است.
بدان معنا که هیچ انسانی وجود ندارد که در طول عمر خود دچار اشتباه نشده باشد؛ نکته مهم در این زمینه تنها بروز اشتباهات نیستند بلکه نحوه پاسخ‌دهی و واکنش به اشتباهات است که می‌تواند بسیار تعیین‌کننده باشد.

در قبال اشتباهات انسان‌ها به چندگونه برخورد می‌کنند:

الف) مقاومت:

واکنشی تدافعی و غیرقابل قبولی است که برخی بدان روی می‌آورند.
این افراد شخصیتی خشک و غیرمنعطف داشته و به جای پذیرش اشتباه خود سعی در توجیه رفتار غلط خود دارند.
افراد مقاوم در برابر پذیرشِ اشتباهات معمولاً چیز زیای از اشتباهات خود یاد نمی‌گیرند و عموماً اشتباه خود را تکرار می‌کنند.

رابرت کیوساکی گفته است: هر اشتباهی نشان‌دهنده این است که وقت آن رسیده است چیز جدیدی یاد بگیرید چییز که از قبل نمی‌دانستید.

ب) انفعال:

واکنشی سرد و ساکت به اشتباهات است. افراد منفعل معمولاً یا نمی‌دانند باید چه واکنشی نشان دهند یا نمی‌خواهند هزینه اشتباه خود را پرداخت کنند.

افراد منفعل اهل تصمیم‌گیری در قبال اشتباهات خود نبوده و دیگران برای آنها تصمیم می‌گیرند. این اشخاص در حقیقت بی‌واکنش و خنثی هستند و در قبال اشتباهات خود، رفتاری به نام انفعال را انتخاب می‌کنند.

ج) ترس:

این واکنش اغلب آدم‌ها است، ترس از پذیرش اشتباه!

یکی از نگرش‌های غلط به اشتباه، نپذیرفتن آن از روی ترس است. اساساً ترس‌ها مبنای بسیاری از رفتارهای غلط ما هستند.
ما عموماً می‌ترسیم اشتباه خود را بپذیریم زیرا فکر می‌کنیم در این حالت تحقیر شده‌ایم یا اعتماد دیگران را از دست خواهیم داد.

ترس در عدم پذیرش اشتباهات سبب می‌شود رفته رفته فرد به دروغ و یا توهم روی بیاورد.

آلبرت هوبارد گفته است: بزرگ‌ترین اشتباهی که می‌توانید در زندگی مرتکب شوید این است که همیشه از اینکه مرتکب اشتباه شوید بترسید.

د) ناامیدی:

از رفتارهای غلط دیگر در عدم پذیرش اشتباهات، ناامیدی است.
ناامیدی سبب می‌شود فرد به جمع‌بندی درستی در قبال اشتباه خود نرسد. ناامیدی در واقع باعث می‌شود افراد به جای راه حل محور بودن به پروسه «مقصرسازی» روی بیاورند یعنی یا خود را و یا دیگران را مقصر بدانند.

جاناتان سویفت گفته است انسان هیچ وقت نباید شرمسار باشد که قبلاً اشتباه کرده است. چرا که معنی‌اش این است که امروز عاقل‌تر از دیروز است.

راهکارهایی برای آسان‌تر شدن پذیرش اشتباهات:

• غرور خود را از میان برداریم:

از غرور خود بکاهیم. مغرور شدن آفت هر پذیرشی است. درواقع وقتی مغرور می‌شویم نمی‌توانیم اشتباهات خود را بپذیریم. عبور از غرور و تکبر راه را برای پذیرش اشتباهات باز می‌کند.
آدم‌های متکبر فکر می‌کنند با پذیرش خطا و اشتباه خود تحقیر شده‌اند.

• غلبه بر ترس‌ها را بیاموزیم:

ترس‌ها خود اساس بسیاری از شکست‌ها و اشتباهات ما هستند و در عین حال خود همین ترس‌ها سبب عدم پذیرش اشتباهات‌مان می‌شوند.
ترس در ذاتِ خود فکرمان را قفل می‌کند. این ترس‌ها در عدم پذیرش دلیلِ توقعات بالای خودمان از خودمان است.

برای پرهیز از ترس به چند نکته دقت کنیم:

الف) کمال‌گرایی را رها کنیم.
هر چیزی به همان حالتی که هست در کمال مطلوب خود قرار دارد.
به جای کمال‌گرایی در حد توان و ظرفیت خود کارها را به انجام برسانیم و از خود توقع بی‌جا نداشته باشیم.

ب) عملگرایی داشته باشیم. به جای ترسیدن از هر چیزی مرد عمل باشیم.
یعنی اگر اشتباهی کردیم به جای ترس یا انفعال بلند شویم و مجدداً دست به ابتکار عمل بزنیم و راه‌های دیگر و تجارب جدید را امتحان کنیم.

ج) مسیر تصمیم‌گیر شدن را امتحان کنیم. آدم‌های مصمم بر ترس‌ها غلبه می‌کنند و به جای مقصر دانستن خود و دیگران به پذیرش اشتباهات خود معترف می‌شوند و پس از آن تصمیمات مهم و درستی می‌گیرند.

 مسئولیت‌پذیری را تمرین کنیم:

یکی از بهترین راهکارهای بالا بردن پذیرش‌مان در قبال اشتباهات، تمرین مسئولیت‌پذیری است. بدان معنا که آدم‌های مسئول در واقع اشتباهات خود را پذیرفته و به جای رفتارهای غیرمنطقی به حرکت رو به رشد خود ادامه داده‌اند.

مسئولیت‌پذیری را از کارهای کوچک تمرین کنیم. وقتی رفته‌رفته مسئولیت کارهای خود را به عهده گرفتیم در مواجه با اشتباهات نیز ضمن پذیرش آسان‌تر آنها دست به عمل می‌زنیم.