ثبت شکایت کیفری و مراحل آن/ چگونه شکایت کیفری را ثبت کنیم؟

ثبت شکایت کیفری را چگونه انجام بدهیم؟
همانطورکه می دانیم در جامعه امروزی افراد سودجو در کمین هستند،
که از کوچکترین غفلتی سواستفاده کنند و به مال و جان و بعضاَ آبروی افراد تعدی و تعرض داشته باشند.
در این میان برای احقاق حقوق افراد، ناگزیر هستیم که به مراجع قضایی مراجعه کنیم.

اما قبل از این که مبحث اصلی را آغاز کنیم بهتر است که با دو اصطلاح آشنا شویم؛
دعوای کیفری و دعوای حقوقی.
دعوای کیفری مواقعی مطرح می شود که جرمی توسط شخصی ارتکاب
یافته به طوریکه قانون و در نهایت مقام قضایی برای ارتکاب آن عمل،
جرم انگاری کرده باشند و مجازاتی را در نظر گرفته باشند.

اما دعوی حقوقی در جایی که حق و حقوق اشخاص و یا تعهدات و مسئولیت هایی که دارند،
قابل بحث باشد و شخص خوانده آن تکالیف و مسئولیت های قانونی خود را انجام ندهد،
و یا بعضـاَ به حقوق دیگران تجاوز و تعدی داشته باشد،
قابل طرح است و از طریق مراجع صالح حقوقی باید اقدام و پیگیری شود.

مراحل ثبت شکایت کیفری چیست؟

به لحاظ شکلی، در خصوص ثبت شکایت کیفری و دعوای حقوقی،
تفکیکی که می توانیم قائل شویم این است که دعوای حقوقی،
باید حتما در فرم دادخواست تنظیم شود و یک سری تشریفات قانونی دارد.
درحالی که شکایت کیفری در یک برگ به اسم شکواییه تنظیم می شود،
و به جهت تسریع در امر رسیدگی و اهمیت موضوع،
قانون گزار برای تنظیم آن، تشریفات خاصی را پیش بینی نکرده است.

اگر بخواهیم در مورد مراحل ثبت شکایت کیفری صحبت کنیم،
در ابتدای امر این نکته را باید متذکر شد که در حال حاضر هر شخصی،
برای اقدام قانونی در مراجع قضایی نیاز است که در دفاتر خدمات قضایی،
ثبت نام کند و یک کد ثنا برای این شخص در سیستم مربوطه تعریف می شود،
تا بتواند شکایات را اصالتاً از طریق خود یا از طریق وکیل یا نماینده قانونی پیگیری کند.

پس اولین مرحله برای ثبت شکایت کیفری ، مراجعه به دفاتر خدمات قضایی است.
چنانچه شخص کد ثنا نداشته باشد باید ثبت نامش را بدواً انجام بدهد و بعد از آن،
در واقع مرحله اصلی آغاز می شود که آن هم تنظیم شکواییه است.
بنابراین این نکته باید مطرح شود که امروزه برای تنظیم شکواییه و ارجاع پرانده های کیفری،
مثل گذشته نیاز نیست که به دادسرا یا کلانتری مراجعه شود.

بلکه در حال حاضر برای ثبت همه ی شکایات کیفری به دفاتر،
خدمات قضایی مراجعه می شود و ارجاع پرانده های کیفری و شکایات کیفری هم،
مانند مسائل حقوقی از طریق دفاتر خدمات قضایی صورت می گیرد.

شرایط تنظیم شکواییه و ثبت شکایت کیفری

شکواییه باید شرایطی داشته باشد.
در واقع تنظیم شکواییه به رعایت نکاتی نیاز دارد که می بایست در آن ذکر شود و در نهایت بر مبنای آن،
شکایت مطراحه قابل پیگیری می باشد.
اولین نکته مهمی که در شکواییه مدنظر است مشخصات کامل شخص شاکی،
با جزئیات کامل آن اعم از نام و نام خانوادگی، کدملی، شماره شناسنامه،
آدرس دقیق و سایر مطالبی است که نیاز است شخص،
این اطلاعات را در آن لیستی که دفتر خدمات می دهند، پر کند.

شاکی خصوصی شخصی است که آن عمل و آن جرم نسبت به آن شخص،
ارتکاب شده و به بیان ساده تر ذی نفع آن حادثه و آن موضوع است،
به طوری که می تواند خودش شخصا یا از طریق وکیل یا نماینده قانونی مراجعه کند،
و به عنوان ذی نفع، احقاق حقوق قانونی خودش را از مراجع قضایی طلب کند.

دومین موردی که در شکواییه برای ثبت شکایت کیفری باید به آن بپردازیم،
موضوع شکایت است وبه طور مختصر باید قید شود که موضوع چیست.
تاریخ و محل وقوع جرم :محل وقوع جرم از این لحاظ حائز اهمیت است که،
به لحاظ شکلی حوزه قضایی و دادسرایی صالح و قادر به رسیدگی می باشد که جرم در حوزه آن، به وقوع پیوسته است.

مواردی که باید ضمیمه شکواییه شود

سومین مورد تصریح ضرر محتملی است که به شخص شاکی خصوصی وارد شده است.
مثلا اگر سرقتی یا کلاه برداری صورت گرفته،
بهتر است مقدار تقریبی مالی که از شخص برده شده، در شکواییه آورده شود.

و در نهایت در صورتیکه مقام قضایی بخواهد قراری را برای شخص متهم صادر کند،
بر مبنای ضرر و زیان محتمل و اهمیّت جرم صادر می کند.
مورد چهارم: ادله یا دلایلی که برای وقوع جرم موجود بوده و باید ضمیمه شکواییه شود که ذیلا به مواردی اشاره میگردد:

۱-نام و مشخصات شهود (در صورتیکه شهودی وجود داشته باشد)
۲-سند و یا دست نوشته رسمی یا عادی و به طور کلی هر نوشته مکتوبی
۳- تامین دلیل و یا نظریه ی کارشناسی
۴-امارات قانوی مثل فیلم دوربین مداربسته یا پیامک

البته بهتر است که شهادت شهود در قالب استشهادیه در برگه ای مجزا،
تنطیم شود و مشخصات سجلی و آدرس، تلفن شخص در زیر آن درج شود.
تا در صورت نیاز به حضورشان در دادسرا یا کلانتری از آن طریق احضار شوند.
مورد پنجم- مشخصات و نشانی شخص مظنون را یادداشت کنید،

البته در مواردی مثل سرقت امکان دارد که شخص مظنون را به عنوان یک شخص مشخص نشناسید.
در اینصورت شناختن و کشف آن را باید به ضابطین دادگستری یا خود مراجع قضایی واگذار کرد.

ارجاع پرونده به دادسرا

بعد از این که شکواییه تنطیم واز طریق دفاتر خدمات قضایی ثبت شد،
مرحله بعدی ارجاع پرونده به دادسرا برای پیگیری و ارجاع برای ثبت شکایت کیفری است.
دادسرا در این موارد وابسته به اهمیت جرم و موضوع و بر اساس تقسیم بندی،
که مقام صالح دادسرا انجام می دهد، پرونده را به بازپرسی یا دادیاری ارجاع می دهد.

بعد از ارجاع به بازپرسی یا دادیاری معمولا در نود درصد پرونده ها،
انجام تحقیقات مقدماتی به ضابطین دادگستری که همان کلانتری های محل وقوع جرم و یا،
بعضاً محل اقامت مشتکی عنه هستند ارجاع می شود و دادیار یا بازپرس تمام مواردیکه مورد نیاز برای کشف جرم است،

از تحقیقات گرفته تا معاینه محلی، استماع شهادت شهود، احضار مشتکی عنه و…
همه ی این ها را مکتوب و در نهایت به کلانتری صالح و یا در بعضی موارد حساس به مامورین آگاهی واگذار می کند.
بعد از این که تمام تحقیقات مورد درخواست،

بازپرس در کلانتری کامل می شود، پرونده مجددا به دادسرا عودت می گردد.
و در این مرحله در صورتی که مقام قضایی بر مبنای گزارش ضابط دادگستری یا،
کلانتری وقوع جرم را محتمل بداند شخص مظنون یا مشتکی عنه را احضار می کند،
و توضیحاتش مجددا صورت جلسه می شود.
در نهایت ضمن تفهیم اتهام، آخرین دفاعیات از متهم گرفته می شود

و بدوا یا همزمان قرار تامین کیفری نسبت به او صادر می شود که،
همانطور که گفتیم قرار صادره بر مبنای اهمیت جرم و ضرر و زیان احتمالی، ممکن است
قرار کفالت و یا وثیقه یا حتی در بعضی موارد بازداشت موقت باشد.
در این مرحله پس از اعلام ختم تحقیقات مقدماتی در صورتیکه نظرمقام قضایی انجام اتهام باشد،
قرار جلب دادرسی (مجرمیت) را صادر می کند.

ارجاع پرونده برای تایید قرار جلب دادرسی(مجرمیت) به دادیار اظهارنظر

بعد از صدور قرار جلب دادرسی، مرحله ی بعدی پرونده به دادیار اظهارنظرارجاع می شود،
چراکه در این موارد او هم باید هم نظر و هم رای با مقام رسیدگی کننده باشد،
و قرار جلب را تایید کند که در نهایت تایید دادستان صورت می گیرد،
و کیفرخواست برای شخص متهم صادر می شود.
و یا ضمن مخالفت با مقام قضایی نظر به عدم وقوع جرم و بیگناهی مظنون می دهد.

در مرحله بعد از این که کیفرخواست صادر می شود،
پرونده برای رسیدگی مجدد به دادگاه بدوی ارجاع می شود.
بهتر است به این نکته اشاره کنیم که دادسرا حکم صادر نمی کند.
دادسرا یا قراره جلب دادرسی صادر می کند و بر مبنای آن،
کیفرخواست صادر می شود یا قرار منع تعقیب و موقوفی تعقیب صادر می کند.

این دادگاه است که بر مبنای کیفرخواست صادره حکم صادر می کند.
بنابراین دادگاه بدوی صرفاً با در نظر گرفتن کیفرخواست صادره و مواردی،
که در آن قید شده به موضوع رسیدگی و حکم صادر می کند،
که این حکم می تواند تایید کیفرخواست و حکم محکومیت باشد،
یا اینکه ممکن است حکم بر برائت و بیگناهی باشد.

گاهی در بعضی مواقع اگر تحقیقات کامل نباشد قاضی می تواند،
نقص تحقیقات بگیرد و یا خودش شخصا تحقیقات را انجام بدهد یا،
پرونده را برای تحقیقات تکمیلی به دادسرا عودت بدهد.
بعد از این که این مرحله انجام شد و حکم صادر شد بعضی از آرا هستند،
که باز هم قابل رسیدگی و تجدید نظر در دادگاه تجدید نظر استان هستند.

نکاتی در راستای ثبت شکایت کیفری

البته باید گفت که اگر قرارمنع تعقیب یا موقوفی باشد و حکم بر برائت صادر شود،
این موضوع قطعیت پیدا می کند و دیگر قابل تجدید نظر نیست،
اما اگر حکم بر محکومیت و گناهکاری شخص متهم باشد،
در مواردی قابل تجدیدنظر است که ماده ۲۳۲ قانون آیین دادرسی کیفری به بیان
آن به شرح زیر پرداخته است:

جرائمی که مجازات قانونی آن ها اعدام یا رجم (سنگسار) باشد،
ضبط اموال بیش از یک میلیون ریال یا مصادره اموال،
جرایمی که طبق قانون مستلزم پرداخت دیه بیش از خمس (یک پنجم)دیه ی کامل باشد،

یا جرایمی که حداکثر مجازات قانونی آن ها بیش از سه ماه حبس باشد یا شلاق یا،
جزای نقدی بیش از پانصد هزار ریال داشته باشند،
موضوعات فوق مواردی هستند که علاوه بر اینکه یک مرحله در دادگاه بدوی رسیدگی می شود،
اگر حکم بر محکومیت صادر شود، دادگاه تجدید نظر هم یک مرحله دیگر پرونده را مورد بررسی قرار می دهد.
البته اگر اعتراض به حکم بدوی در فرجه مقرر و مهلت قانونی صورت گیرد.

از مشاوره افراد متخصص برای ثبت شکایت کیفری استفاده کنید

لازم به ذکر است علیرغم تمام توضیحات فوق،
شخص اگر بخواهد خودش اقدام کیفری و ثبت شکایت کیفری را انجام بدهد،
پیشنهاد می شود از متخصصین این امر مشورت بگیرد و از دانش مشاورین قضایی و وکلا بهره مند شود.

چراکه ممکن است فردی در ابتدای راه شخصا، ثبت شکایت کیفری را مطرح کند اما متاسفانه،
در اثنای رسیدگی به جهت عدم آگاهی نسبت به قوانین،
مراحل رسیدگی، تشریفات و عدم تجربه،
از احقاق حقوق خویش باز می ماند و از آن جایی که
اگر موضوع مورد نظر رسیدگی شود وبدون رعایت موارد مذکورحکم قطعی برای آن صادر شود قطعا

بازنگری مجدد یا برگرداندن آن حکم به سختی یا غیر ممکن خواهد بود
بنابراین ممکن است که دیگر فرصتی برای احقاق حقوق خویش نداشته باشد.
لذا اولویت این است که یک متخصص و وکیل،
ثبت شکایت کیفری را تنظیم، ثبت و پیگیری کرده و مراحل قانونی را انجام دهد.

چراکه بهتر می تواند احقاق حق آن شخص که مورد صدمه و یا لطمه قانونی قرار گرفته،
جبران شود و به حقوق خودش دست پیدا کند.