مدت زمان لازم برای ترک عادت ها
مدت زمان لازم برای ترک عادت
احتمالا برای شما هم پیش آمده است که خواسته اید عادت بدی را ترک کنید.
این عادت بد می تواند از دیر بیدار شدن در صبح، خوردن شیرینیِ زیاد، استعمال سیگار و… متغیر باشد.
احتمالا در ابتدای راه، با شوق و شوری فراوان آغاز می کنید و چند روزی با عزم و ارداه پیش می روید
و آن عادت بد را به هر سختی که هست، انجام نمی دهید.
دلیل شما برای ترک این عادت هم ممکن است بازه ای گسترده ــ از یک دستورِ پزشکی تا قول دادن به همسر یا یک انگیزهٔ درونی و… ــ داشته باشد.
اما چرا اغلب افراد در ترک عادت های بد خود با شکست مواجه می شوند و به توفیق مدنظرشان نمی رسند؟
آیا فقط داستانِ کم بودنِ عزم و اراده و سخت جانی در میان است؟ یا موضوع دیگری هم در کار است؟
نگاهی به تحقیقات علمی در این زمینه، نشان می دهد که اگر مدت زمان لازم برای ترک عادت ها را به درستی برآورد نکرده باشیم،
احتمال اینکه در میانهٔ مسیر دست از کار بکشیم بسیار زیاد خواهد بود.
مدت زمان لازم برای ترک عادت ؛ اراده یا زمان؟
ماکسول مالتز (Maxwell Maltz، متولد ۱۸۹۹ در نیویورک، درگذشتهٔ ۱۹۷۵)،
یک متخصص جراحی پلاستیک بود. او در دههٔ ۱۹۵۰ میلادی در پی این بود که دریابد وقتی تغییری در چهره و بدن فرد ایجاد می شود،
چه مدت زمانی طول می کشد تا او به این تغییر در بدن خود عادت کند.
او بر مبنای مشاهدات خود، به عدد «حداقل ۲۱ روز» رسید.
نتایج این مشاهدات و بررسیها در سال ۱۹۶۰ در کتابی به نام «روان-فرمانشناسی»
(Psycho-Cybernetics) منتشر شد که میلیون ها نسخه در سراسر جهان فروخت
و آغازگر افسانه ای بود که ایجاد و تغییر هر عادت را به ۲۱ روز محدود می کند.
(نام کامل کتاب او Psycho-Cybernetics: A New Way to Get More Living out of Life است؛
روان-فرمانشناسی: راهی نو برای اخذ جریانِ بیشترِ زندگی از زندگی.
این کتاب با اینکه در سال ۱۹۶۰ منتشر شده، هنوز چاپ میشود و در سال ۲۰۰۸،
در کتاب «۵۰ کتاب کلاسیکِ خودیاری» همچنان جای داشت و خواندنِ آن توصیه میشد.)
پاراگراف بالا را خواندید؟
پیشنهاد می کنم یک بار دیگر آن را بخوانید… آیا توجه کردید که در تحقیق دکتر مالتز، به عبارت «حداقل ۲۱ روز» اشاره شده بود؟
اگر همان «حداقل» را از ابتدای این عبارت برداریم، این تحقیق را ــ که خیلی هم علمی نبوده
و بیشتر بر مبنای مشاهده در نمونه های در دسترس و جامعهٔ آماریِ محدود بوده است ــ تبدیل به افسانه ای کرده ایم
که سرمنشأ بسیاری از توصیه های عمومی در برخی کتاب های خودیاری (self-help)
و صحبت های برخی مدرسان در سمینارهای انگیزشی بوده و هست.
و فکر کنید کسی که این عدد «۲۱ روز» در ذهنش حک شده و بعدا می بیند
که برای ترک یک عادت ۲۱ روز هم زمان گذاشت و به نتیجه نرسید، چقدر سرخورده میشود…
شاید شما هم یکی از سرخوردگانِ این کتابها و سمینارها باشید که حالا در پی یافتن پاسخی بهتر، مشغول خواندن این مقاله هستید.
پس به خواندن ادامه بدهید، خبرهای خوبی برای شما داریم!
مدت زمان لازم برای ترک عادت ها
میانگین: ۶۶ روز؛ البته با کلی اما و اگر!
در سال ۲۰۰۹میلادی، پژوهشی در دانشگاه لندن انجام شد که خیلی گسترده تر از مشاهدات
دکتر مالتز بود و روش های تحقیق علمی هم در آن رعایت شده بود.
در این تحقیق، از شرکت کنندگان خواسته شد هر یک عادتی را برای شکل گیری یا ترک انتخاب کنند
و هرروز گزارش دهند که چقدر در این زمینه پیشرفت داشته اند.
بر مبنای این تحقیق، مشخص شد که به طور میانگین ۶۶ روز (یعنی بیش از دو ماه!) زمان می برد که یک عادت جدید
در فرد شکل بگیرد (ترک عادت هم به معنای شکل گرفتن عادتی دیگر است، در ادامه بیشتر در اینباره خواهم گفت).
البته بسته به سهولت و سختیِ آن عادت (مثلا عادت ساده ای مثل نوشیدن مداوم آب، تا عادت سختی مثل پنجاه بار بشین و پاشو رفتن پس از نوشیدنِ قهوه)،
این زمان متغیر بود؛ از ۱۸ روز (کمتر از سه هفته) تا ۲۵۴ روز (بیش از ۸ ماه!).
رفتارهای جایگزین برای ترک عادت
کسی که میخواهد عادت بدی را ترک کند، زمانی موفق تر خواهد بود که به جای صرفا ترک عادت، آن را با عادتی دیگر
(در واقع، عادتی «بهتر») جایگزین کند. مثلا اگر کسی میخواهد سیگار را ترک کند،
جایگزین کردن آن با آدامس نیکوتین دار خیلی اثربخش تر خواهد بود
تا اینکه فقط سیگار را کنار بگذارد؛ و البته اصلا فکر خوبی نیست که سیگار را با شیرینی خامه ای جایگزین کند!
حالا، چنین فردی اگر یک مدت زمانِ حداقل ۲ ماهه را برای شروع به ترک این عادت در ذهن داشته باشد،
صبرش خیلی زود تمام نخواهد شد و ذهنش (که یک بازهٔ طولانیتر را در نظر گرفته)
به کمک خواهد آمد و کاسهٔ صبرِ این آدم خیلی زود لبریز نخواهد شد.
چله نشینی برای ترک عادت!
اصولا صبر کردن و شکیبایی یکی از فضیلت هایی است که هر انسانی که در پی موفقیت و تحول فردی خویش است،
باید سعی کند که آن را در خود بپروراند. به قول مولانا:
صبر آرد آرزو را نه شتاب
صبر کن والله اعلم بالصواب
در شعر دیگری هم از حافظ آمده است:
که ای صوفی شراب آنگه شود صاف
که در شیشه بماند اربعینی
اربعین به معنای چهل روز است و در بسیاری از طریقتهای باطنی، از «چلهنشینی» یاد شده است به این معنا که کاری باید پیوسته
و در طی چهل شبانهروزِ متوالی انجام شود تا حاصل آن کار را بتوان مشاهده کرد.
این گفته و توصیه، گویا ناظر به حدیثی است از پیامبر اسلام (ص) که میفرمایند:
«من اخلص لله اربعین یوما فجر الله ینابیع الحکمه من قلبه على لسانه»
هر که چهل روز خود را برای خدا خالص گرداند، خداوند چشمههای حکمت را از قلب او بر زبانش جاری سازد.
در قرآن کریم هم آمده است که وعدهٔ میان خداوند و حضرت موسى جهت سخن گفتن با خداوند و نزول تورات،
چهل شبانه روز بوده است. به همین جهت برخى عدد چهل را عددى کامل مى دانند.
اما حقیقت این است که این عدد هم بیشتر حالت نمادین دارد
و انسانی که در جهت ترک عادت یا صفای باطن خود قدم برمیدارد،
چنین اعدادی را بیشتر به منزلهٔ یک راهنما و یک حداقل برای رسیدن به یک نقطه در نظر میگیرد
نه یک عدد ریاضی محض که معنایی مشخص داشته باشد.
ترک عادت فراتر از عددهای زمانی
اما همان طور که گفته شد، برای ترک عادت ها و توفیق در این کار،
بهتر است از دایرهٔ عددها فراتر برویم چون زیادی درگیر عددها و روزها شدن،
باز ممکن است ذهن ما را در چهارچوب های مشخصی ببرد.
این نوع درگیر شدنِ زیادی با عددها و روزهای مشخص، ممکن است توقع و انتظارِ نابجایی برای حصول نتیجه زودتر از موعدِ لازم را در ما ایجاد کند
که همین امر، ما را از صبر و شکیبایی باز خواهد داشت.
اهمیت «ارزشهای درونی» برای ترک عادت
در اوایل این مقاله از انگیزه ها و دلایل مختلف برای ترک عادت نوشتیم. تحقیقات نشان داده است
که اگر این انگیزه ها منشأ درونی داشته باشند، خیلی اثربخش تر از این خواهد بود
که آن را تحت تاثیر فشارهای بیرونی (مثلا صحبت همسر یا یک دوست) بخواهیم انجام بدهیم.
ارزشهای درونی یا Core values از آن مفاهیم خیلی مهم و کلیدی برای تحول فردی است
که در دورهٔ «شفای ذهن»، از آن به عنوان «قانون اساسی ارزشها» یاد شده است
و دوست خوبم محمود پیرحیاتی، مربی و مدرس تحول فردی و نویسنده کتاب «فقط آویزان خودت شو»،
طی این مبحثْ بسیار عمیق و کاربردی در خصوص شناخت و کشف ارزشها
و ایجاد ارزشهای خوب در زندگی، صحبت میکند و نکات کاربردی در این زمینه را توضیح میدهد.
حالا فکر کنید اگر سلامتی و تناسب اندام به یک «ارزش درونی» برای ما تبدیل شده و در «قانون اساسی ارزشها»ی ما ثبت شده باشد،
چقدر راحت تر می توانیم تصمیم بگیریم که ورزش را در برنامهٔ خود بگنجانیم
و عادتِ زیاد خوردنِ خوراکی های چرب و شیرین را ترک کنیم.
این نوع تبدیل شدن به ارزش درونی، هچمنین کمک می کند
فرایندِ گاه طولانی برای ایجاد عادت های خوب و ترک عادت های بد را با سخت جانیِ بیشتری طی کنیم.
ترک عادت بدون کمال گرایی
نکتهٔ مهم دیگر در خصوص ترک عادت و مدت زمانی که برای آن در نظر می گیریم،
مثل بسیاری از امور زندگی، رها شدن از «ذهنیتِ کمال گرایی» است. یک ذهنیت کمال گرا،
به شکل «صفر و یکی» می اندیشد و می گوید «یا میشود یا کلا نمی شود!»
فردی که چنین ذهنیتی دارد، بیش از اندازه به خودش سخت می گیرد و با نخستین لغزش،
مثلا با کشیدن یک نخ سیگار در بیستمین روزِ ترک عادت، خودش را سرزنش می کند
(که سرزنش هم یکی از رفتارهای مخرب است… در خصوص رفتارهای مخرب و ترک آنها هم پیشنهاد میکنم از آموزشهای دورهٔ شفای ذهن استفاده کنید).
چنین فردی خیلی احتمال دارد که دوباره به کشیدن سیگار ــ مثل قبل ــ رو بیاورد.
اما خبر خوب اینکه در طی تحقیقات علمی نشان داده شده که در فرایند ترک عادتها،
اگر هم گاهی از برنامهٔ مورد نظر خارج شوید یا به قولی از زیر کار در بروید، مشکل حادی رخ نخواهد داد و فقط کافی است دوباره به برنامهٔ خود برگردید 🙂
جمعبندی: صبر، صبر و باز هم صبر
اما اگر بخواهم این مقاله را با یک نکتهٔ کلیدی به پایان ببرم طوری که اگر همین یک نکته هم در ذهن شما بماند،
مثل این باشد که تمامِ مقاله در خاطر شما مانده و حک شده، باید باز هم به واژهٔ «صبر» یا «شکیبایی» برگردم.
فرایند ترک عادت، نیازمند برآوردِ یک بازهٔ زمانی قابل توجه (دستکم ۲ ماه)، و داشتن صبر و شکیبایی در این مسیر است.
با حس خوب، عزم و اراده و سختجانی، با صبر و بدون کمال گرایی در مسیر ترک عادت های بد پیش بروید و اگر هم چند باری لغزش داشتید،
خود را سرزنش نکنید، با خودتان بد نشوید، خودتان را دوست داشته باشید و دوباره به مسیر ادامه بدهید.
پاداش بزرگی در انتظار شما خواهد بود: رهایی از یک عادت بد که مدتها شما را در چنگالهای خود اسیر کرده بود!
و حالا چه خوب است که این موفقیت را جشن بگیرید و این پاداشِ درونی را با یک جایزهٔ بیرونی تکمیل کنید!
یک روز مرخصی به خودتان و گردش و انجام کارهایی که دوست دارید،
یک وعده غذای عالی در رستوران، یک سفر کوتاه، تماشای یک فیلم خوب در سینما،
دیدن نقاشیهای چشمنواز در یک گالری و… میتواند جایزهای خوب برای این موفقیت باشد!
جشن بگیرید و بگذارید حس خوبِ این موفقیت، در ذهنِ شما ماندگار شود 🙂
شما بگویید!
در این مقاله به مدت زمان لازم برای ترک عادت پرداختیم
در خصوص ترک عادت و مدت زمان لازم برای آن، شما چه تجربههایی دارید؟ دیدگاهها و تجربههای خود را در بخش نظرات همین مقاله بنویسید.
درباره علی اکبر قزوینی
نویسنده و مدرس و کوچ زندگی است. وی در آموزشهای خود جدیدترین یافتههای روز را با تجربیات شخصی و فرهنگ غنی ایران ترکیب میکند که حاصل آن نوشتههایی خواندنی و تحولی عمیق در شاگردان وی است. علیاکبر قزوینی چند سالی ساکن کانادا بوده و اقامت آن کشور را دارد. وی هماکنون در ایران زندگی میکند.
نوشته های بیشتر از علی اکبر قزوینی3 دیدگاه
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ
ببخشید، برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید
سلام استاد قزوینی عزیز.
ترک عادت واقعا کار سختی است و اراده قوی میخواهد. به قول شاعر ترک عادت موجب مرض است.
موفق باشید
مطالب واقعا عالى بود ممنون
شحالیم که دوست داشتین 🙏🏽🌱