انتقادپذیری چیست؟ چگونه انتقادی سازنده داشته باشیم؟
انتقادپذیری چیست؟
ابتدا باید این نکته را بیان کنم که مفهوم انتقادپذیری متناسب
برای افرادی است که به دنبال پیشرفت و ارتقای شخصیت و رفتارشان هستند.
انتقاد یک موهبت و انتقاد پذیر بودن موهبتی والاتر است.
پس اگر به دنبال ارتقای خود هستید ادامه این مطلب را بخوانید.
اصلا انتقاد پذیری یعنی چه؟
در دنیای امروز برای هر مفهومی به تعداد آدم هایی که روی کره ی زمین هستند تعریف وجود دارد
ولی شاید نزدیک ترین تعریف به مفهوم «انتقاد پذیر» را بتوان اینگونه بیان کرد که:
«واکنش مخاطب و شنونده ی مقابلمان که منجر به تغییر رفتار و رویه ی ما می شود»
یا « انعطاف پذیری در موقعیت های متفاوت» یا «سخنی که به منظور اصلاح رفتار و یا عملکردی استفاده می شود»
و یا تعاریف زیادی که دراین باره وجود دارد اما نکته ای که برای همه ما واضح و روشن است
اینجاست که انتقاد کردن یعنی یک موضع گیری مثبت نسبت به فردی که از او انتقاد می شود.
اینکه ما چقدر این حرف ها و انتقادات را بپذیریم و به آن ها جامه عمل بپوشانیم انتقاد پذیر بودن ما را می رساند.
البته باید توجه بسیار داشته باشیم که انتقادپذیری را با توهین و بی احترامی اشتباه نگیریم.
اگر این انتقاد به صورت منفی درآید در واقع نمی توان از اصطلاح انتقاد کردن استفاده کرد
شاید تخریب جایگزین مناسبی برای آن باشد!! انتقاد باید موثر و سازنده باشد.
انتقاد کنیم نه توهین!
تمامی انسان ها در رفتار و کردارشان نقص ها و ایراداتی وجود دارد
که نسبت به آن آگاهی دارند و درصدد رفع این ایرادات هستند.
اما گاهی می بینیم که رفتاری در شخصی وجود دارد که شاید از نظر ما به عنوان بیننده و شنونده این رفتار مناسب نباشد
ولی خود آن فرد نسبت به این رفتار آگاهی نداشته باشد
به عنوان مثال شخصی برای بیان موضوعی که می تواند تعریف کردن
یک خاطره باشد بسیار آهسته صحبت می کند و همه در حین صحبت او خسته و کلافه می شوند
و در اصل می خواهند این ماجرا هرچه سریع تر به انتهایش برسد.
قطعا فردی که آهسته صحبت می کند متوجه این موضوع نیست و علمی نسبت به احساس شنونده هایش ندارد.
در چنین شرایطی باید او را نسبت به این رفتار و احساسات افراد شنونده
آگاه کنیم حال چگونه این انتقاد را از او داشته باشیم که هم موثر باشد و هم باعث رنجش نشود؟
چگونه انتقاد کنیم؟
شاید الان در ذهنتان خاطره ای این چنینی تداعی شده باشد و بگویید به هر شکل که انتقاد کنیم طرف مقابلمان ناراحت می شود.
این بخش ماجرا که او ناراحت می شود یا خیر به انتقاد پذیر بودن یا نبودن
او مرتبط است اما موضوعی که الان به آن می پردازیم نوع انتقاد کردن ما است.
در واقع باید بدانیم چگونه انتقاد کنیم که با توهین و بی احترامی همراه نباشد و یا اینگونه تصور نشود.
در اصل انتقاد ما باید سازنده باشد و راهکاری را برای بهبود شرایط پیشنهاد بدهد.
در مثال بالا بهتر است ابتدا حرف مان را با تعریفی آغاز کنیم
مثلا: «چه خاطره زیبایی تعریف کردی» و در ادامه با لحنی، مودبانه بگوییم:
«احساس میکنم اگر این خاطره را سریع تر بازگو کنی شنونده بیشتر می تواند لذت ببرد و با این خاطره همراه شود».
در این شیوه ی انتقاد نه تنها اعتماد به نفس فرد از بین نمی رود بلکه با اشتیاق بیشتری
در جهت رفع مشکل خود گام بر می دارد و حتی ممکن است در این باره با شما مذاکره و همفکری کند.
اگر از ما انتقاد شد چگونه برخورد کنیم؟
در مثال بالا خود را در شرایطی تصور کردیم که می خواهیم انتقاد کنیم
حال این موقعیت را جابجا می کنیم و اینگونه تصور می کنیم که شخصی از رفتار ما انتقاد کرده است
و به عنوان مثال می گوید:
«احساس می کنم اگر این خاطره را سریع تر بازگو کنی شنونده بیشتر می تواند لذت ببرد و با این خاطره همراه شود»
اینکه ما در چنین وضعیتی چه واکنشی نشان دهیم
می تواند ما را نزد اطرافیانمان عزیزتر کند و یا نتیجه عکس داشته باشد.
شاید بهترین روش در مقابل فردی که از ما انتقاد می کند این باشد
که جبهه نگیریم و اگر صادقانه از ما نقد می شود و می دانیم
که این نقد عین واقعیت است آن را بپذیریم و نشان دهیم که موافق نظر منتقدمان هستیم.
در نهایت هم می توانیم به خاطر نقد سازنده و راهکار پیشنهادی اش از او تشکر کنیم.
البته این فقط یکی از مثال هایی است که برای نقد می توان عنوان کرد
چراکه انتقاد در موقعیت های متفاوت و به شکل های گوناگون پاسخ های جداگانه ای را می طلبد
اما اگر بتوانیم ماهیت انتقاد کردن و انتقادپذیری را درک کنیم،
می توانیم با اتکا به عقل و شعورمان پاسخ مناسب را در جای مناسب به کار ببریم.
انتقاد پذیر بودن یک موهبت از سوی خداست
شاید در محل کار، محل زندگی، کوچه، خیابان، مترو، پارک و …دیده باشید که از کسی انتقاد شده
ولی آن شخص نتوانسته این انتقاد را بپذیرد و با رفتار تند و حتی درگیری فیزیکی پاسخ این نقد را داده باشد
اما دانستن فن بیان در چنین مواقعی به سرعت به کمک ما می آید
و علاوه بر اینکه درگیری رخ نمی دهد بلکه ممکن است رفتار نادرست یک شخص با انتقاد صحیح ما اصلاح شود.
همه افراد نمی توانند انتقاد پذیر باشند و شاید در بخش هایی از جامعه که تعداد این افراد بیشتر است
به آموزش بیشتری نیاز باشد اما افراد بسیار زیادی هم هستند که روز به روز در حال تلاشند
تا کردارشان را ارتقا دهند و البته که انتقادپذیری را هم پذیرفته اند.
انتقاد پذیر بودن یک موهبت الهی است که شاید تا به حال متوجه آن نبوده ایم ولی بسیاری از ما،
با همین انتقادها رشد کردیم و بالاتر از جایگاهمان در گذشته ایستاده ایم اگر این خصوصیت را داریم،
این موهبت الهی را قدر بدانیم و اگر نداریم هم، تلاش کنیم تا هرچه سریع تر شاهد پذیرش این رفتار در وجودمان باشیم.
در این مقاله به نحوه انتقادپذیری پرداختیم
درباره فاطمه زاهد
فاطمه زاهد فارغ التحصیل رشته علوم ارتباطات (روزنامه نگاری) است. او تاکنون در چند خبرگزاری به عنوان خبرنگار در حوزه های فرهنگ و هنر و و سرویس سیاسی فعالیت کرده است. فاطمه زاهد خبرنگار آزاد است و تاکنون معرفی چند کتاب نوشته است.
نوشته های بیشتر از فاطمه زاهد
دیدگاهتان را بنویسید
ببخشید، برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید