آیات قرآن و احادیث راجع به دروغ

پیش تر از این در مقاله دروغ در قرآن درباره تحلیل دروغ و چرایی دوری از آن، از دید اسلام توضیح دادیم.

در این مقاله قصد داریم به بیان آیات و احادیث درباره دروغ بپردازیم تا با درک درست آن ها، بیش از پیش از دروغ بپرهیزیم.

آیات قرآن درباره دروغ که باید خواند و به آن ها توجه نمود:

یا أَیُّهَا الرَّسُولُ لا یَحْزُنْکَ الَّذینَ یُسارِعُونَ فِی الْکُفْرِ مِنَ الَّذینَ قالُوا آمَنَّا بِأَفْواهِهِمْ وَ لَمْ تُؤْمِنْ قُلُوبُهُمْ وَ مِنَ الَّذینَ هادُوا سَمَّاعُونَ لِلْکَذِبِ سَمَّاعُونَ لِقَوْمٍ آخَرینَ لَمْ یَأْتُوکَ یُحَرِّفُونَ الْکَلِمَ مِنْ بَعْدِ مَواضِعِهِ یَقُولُونَ إِنْ أُوتیتُمْ هذا فَخُذُوهُ وَ إِنْ لَمْ تُؤْتَوْهُ فَاحْذَرُوا وَ مَنْ یُرِدِ اللَّهُ فِتْنَتَهُ فَلَنْ تَمْلِکَ لَهُ مِنَ اللَّهِ شَیْئاً أُولئِکَ الَّذینَ لَمْ یُرِدِ اللَّهُ أَنْ یُطَهِّرَ قُلُوبَهُمْ لَهُمْ فِی الدُّنْیا خِزْیٌ وَ لَهُمْ فِی الْآخِرَهِ عَذابٌ عَظیمٌ 

اى فرستاده (خدا)! آنها که در مسیر کفر شتاب مى کنند و با زبان مى گویند: ایمان آوردیم و قلب آنها ایمان نیاورده، تو را اندوهگین نسازند! و (همچنین) گروهى از یهودیان که خوب به سخنان تو گوش مى دهند، تا دستاویزى براى تکذیب تو بیابند آنها جاسوسان گروه دیگرى هستند که خودشان نزد تو نیامده اند آنها سخنان را از مفهوم اصلیش تحریف مى کنند، و (به یکدیگر) مى گویند: اگر این (که ما مى خواهیم) به شما داده شد (و محمد بر طبق خواسته شما داورى کرد،) بپذیرید، و گر نه (از او) دورى کنید! (ولى) کسى را که خدا (بر اثر گناهان پى در پى او) بخواهد مجازات کند، قادر به دفاع از او نیستى آنها کسانى هستند که خدا نخواسته دلهایشان را پاک کند در دنیا رسوایى، و در آخرت مجازات بزرگى نصیبشان خواهد شد.

أَلا لِلَّهِ الدِّینُ الْخالِصُ وَ الَّذینَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِهِ أَوْلِیاءَ ما نَعْبُدُهُمْ إِلاَّ لِیُقَرِّبُونا إِلَى اللَّهِ زُلْفى إِنَّ اللَّهَ یَحْکُمُ بَیْنَهُمْ فی ما هُمْ فیهِ یَخْتَلِفُونَ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدی مَنْ هُوَ کاذِبٌ کَفَّارٌ 

آگاه باشید که دین خالص از آن خداست، و آنها که غیر خدا را اولیاى خود قرار دادند و دلیلشان این بود که: اینها را نمى پرستیم مگر بخاطر اینکه ما را به خداوند نزدیک کنند، خداوند روز قیامت میان آنان در آنچه اختلاف داشتند داورى مى کند خداوند آن کس را که دروغگو و کفران کننده است هرگز هدایت نمى کند!

فَأَعْقَبَهُمْ نِفاقاً فی قُلُوبِهِمْ إِلى یَوْمِ یَلْقَوْنَهُ بِما أَخْلَفُوا اللَّهَ ما وَعَدُوهُ وَ بِما کانُوا یَکْذِبُونَ 

این عمل، (روح) نفاق را، تا روزى که خدا را ملاقات کنند، در دلهایشان برقرار ساخت. این بخاطر آن است که از پیمان الهى تخلّف جستند و بخاطر آن است که دروغ مى گفتند.

سوره نحل آیه ۱۱۵ : و مگوئید آنچه را که وصف می کند آن را زبان های شما به دروغ در احکام خدا که این حلال است و این حرام چنین می گویید و توصیف می کنید بر خلاف واقع تا افتراء بزنید بر خدا دروغ را آن کسانی که افتراء می زنند به خدا دروغ را رستگار نمی شوند.

سوره نحل آیه ۱۱۶ : برخورداری کمی است در دنیا دروغ گویان را و برای ایشان عذابی دردناک است در آخرت.

سوره زمر آیه ۲ : آگاه باشید مردم که برای خداست دین خالص نه دین مخلوط با غیر خدا آن کسانی که گرفتند سوای خدا دوستانی برای پرستش گویندT نمی پرستم این ها را مگر برای آنکه نزدیک گردانند این بت ها ما را به خدا. نزدیکی کامل البته خدا حکم می کند میانه ایشان در آن چه اختلاف می کنند در دین خود ، خدا راه نمی نماید کسی را که او دروغگو و ناسپاس است.

 احادیثی که درباره دروغ باید خواند و به آن ها توجه نمود:

از دروغ کوچک و بزرگش، جدّى و شوخیش بپرهیزید، زیرا انسان هرگاه در چیز کوچک دروغ بگوید، به گفتن دروغ بزرگ نیز جرئت پیدا مى کند.

«تحف العقول ص ۲۷۸»

دروغ، روزى را کم مى کند.

«نهج الفصاحه ص ۳۷۳ ، ح ۱۰۸۷»

دروغگو با دروغگویى خود سه چیز بدست مى آورد: خشم خدا را نسبت به خود، نگاه تحقیرآمیز مردم را نسبت به خود و دشمنى فرشتگان را نسبت به خود.

«تصنیف غررالحکم و دررالکلم ص ۲۲۱ ، ح ۴۴۱۸»

از جمله کمک هاى خداوند بر ضد دروغگویان فراموشى است.

«کافى(ط-الاسلامیه) ج۲ ، ص ۳۴۱، ح ۱۵»

همه پلیدى‏ ها را در خانه‏ اى نهادند و کلید آن، دروغ است.

«بحارالانوار(ط-بیروت) ج ۶۹ ، ص ۲۶۳»

خداوند عزوجل، دروغى را که باعث صلح و آشتى شود، دوست دارد و از راستى که باعث فتنه شود بیزار است.

«من لا یحضره الفقیه ج۴، ص ۳۵۳، ح۵۷۶۲»

راستگویى [مایه] آرامش و دروغگویى [مایه] تشویش است.

«نهج الفصاحه ص ۵۴۸ ، ح ۱۸۶۴»

بدان که راستگویى، پر برکت است و دروغگویى، شوم.

«تحف العقول ص ۱۴»

من براى کسى که بگو مگو را رها کند، هر چند حق با او باشد و براى کسى که دروغ گفتن را اگر چه به شوخى باشد، ترک گوید و براى کسى که اخلاقش را نیکو گرداند، خانه اى در حومه بهشت و خانه اى در مرکز بهشت و خانه اى در بالاى بهشت ضمانت مى کنم.

«خصال ص ۱۴۴، ح ۱۷۰»

شما را سفارش مى کنم به راستگویى که راستگویى با نیکوکارى همراه است و هر دو در بهشت اند و از دروغگویى بپرهیزید که دروغگویى همراه با بدکارى است و هر دو در جهنم اند.

«نهج الفصاحه ص ۵۷۲ ، ح ۱۹۷۶»

سزاوار نیست که مسلمان با بدکار و احمق و دروغگو رفاقت کند.

 «کافى (ط-الاسلامیه) ج۲ ، ص ۶۴۰، ح ۳»

هر کس در معاشرت با مردم به آنان ظلم نکند، دروغ نگوید و خلف وعده ننماید، جوانمردیش کامل، عدالتش آشکار، برادرى با او واجب و غیبتش حرام است.

«تحف العقول ص ۵۷ – خصال ص ۲۰۸، ح ۲۸»

شش (صفت) در مؤمن نیست: سخت گیرى، بى خیرى، حسادت، لجاجت، دروغگویى و تجاوز.

«تحف العقول ص۳۷۷»

ندادن حقوق (دیگران) ذلّت مى آورد و انسان در این باره مجبور به دروغ گفتن مى شود.

«تحف العقول ص ۳۶۰»

دروغگویی عیبی رسوا کننده است. ( چون معمولا دروغ بعد از مدتی آشکار میشود و انسان دروغگو در بین مردم رسوا میگردد )

«بحارالانوار جلد ۶۶ صفحه ۳۱۳ حدیث ۷»

وای بر کسی که دروغ می گوید تا دیگران را با آن بخنداند ، وای بر او ، وای بر او !

«کنزالعمال جلد ۳ صفحه ۶۲۱ حدیث ۸۲۱۵»

در پی راستی و راستگویی باشید ، اگرچه فکر کنید که مایه هلاکت است ، در صورتیکه راستگویی موجب نجات است و از دروغگویی پرهیز کنید ، اگرچه فکر کنید دروغگویی عامل نجات است ، در صورتیکه آن مایه هلاکت و نابودی است.

«نهج الفصاحه صفحه ۲۲۶ حدیث ۱۱۲۷»

ای علی ! بپرهیز از دروغ زیرا دروغ چهره را سیاه میکند ، و پیش خدا از دروغگویان نوشته میشود.و راستگویی چهره را سفید میکند ، و پیش خدا راستگو نامیده می شود و بدان که راستی مبارک و دروغ شوم است.

«بحارالانوار جلد ۷۷ صفحه ۶۹»

چهارچیز اگر در انسانی باشد او منافق است ، اگر یکی از آنها در او باشد یک خصلت از نشانه های نفاق در اوست ، تا آنکه آنرا هم رها کند : ۱.وقتی سخن میگوید دروغ بگوید.۲.چون وعده بدهد تخلف کند.۳.وقتی پیمانی ببندد حیله به کار برد.۴.هنگام دشمنی از عدالت خارج شود و فسق و فجور انجام دهد.

«بحارالانوار جلد ۷۲ صفحه ۲۶۱ حدیث ۳۴»

خداوند دروغ مصلحت آمیز ( برای آشتی ) را دوست دارد و از راست فسادانگیز بیزار است.

«نهج الفصاحه صفحه ۱۵۹ حدیث ۷۸۲»

کسی که دروغگوئیش زیاد شود حُسن و جمال و وقارش نزد خدا و خلق از بین می رود به طوریکه مردم از او متنفر و منزجر میشوند.

«اصول کافی»